Στο φως η αριστοκρατία της εξευγενισμένη «Αχλάδας» στη αγγελική Φλώρινα

Χαρακτηριστικό υπόδείγμα της αρχαίας χαλκοτεχνίας σε μέγεθος (διαμέτρου 55 εκ.) και καλλωπισμός, σε σχέση με όθεν της Σίνδου και της Βεργίνας, συνιστά 1 χάλκινο αγγείο καύσης πολεμιστή που βρέθηκε πλαισιωμένο από σιδερένια ξίφη, δόρατα και χάλκινο κράνος.


Ταφικές χρυσές προσωπίδες και χρυσά ελάσματα αντανακλούν το ηρωικό παρελθόν και τη φιλολογική εκδοχή μεταξύ γενεαλογικών μύθων για την δημιουργία των βασιλέων Βακχιάδων της Λυγκηστίδας από την Κόρινθο με πατρώο ήρωα τον Ηρακλή. Πλάι στον πλούτο και στην αριστοκρατία, τα αναπόφευκτα της ζωής στην αρχαϊκή εποχή: μεγάλο ποσοστό παιδικής θνησιμότητας και ενηλίκων άνω των 45 ετών, σκελετικές αλλοιώσεις και τραυματικές παραμορφώσεις ιδιαίτερα στον αρρενωπό πληθυσμό.

Την πρώτη απεικονίση της αρχαίας Λύγκου σχηματίζει η ανίχνευση πλήθους ευρημάτων και σκελετικού υλικού από το εκτεταμένο νεκροταφείο διαχρονικής χρήσης στην Αχλάδα Φλώρινας. Εξι χρόνια σκάβει η αρχαιολογική ομάδα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Φλώρινας με υπεύθυνος την αρχαιολόγο Λιάνα Γκέλου, σε μια συνολική έκταση 26 στρεμμάτων εντώς στα όρια επέκτασης λιγνιτωρυχείου της εταιρείας «Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας Α.Ε.». Μέχρι σήμερα 1.299 τάφοι ήρθαν στο φως που χρονολογούνται από την ύστερη εποχή του Χαλκού (1.350 π.Χ.) έως τα βυζαντινά χρόνια (12ο αι. μ.Χ.). Οι πολυπληθέστεροι αποτελούν μέρος στην διάρκεια μέσω 6ου και 3ου αιώνα π.Χ. αναδεικνύοντας την Αχλάδα σε έναν από τους σπουδαιότερους αρχαιολογικούς χώρους της Μακεδονίας. Χιλιάδες είναι τα ευρήματα από τους κτερισμένους λάρνακες ταύτης της περιόδου, παρόλα αυτά τη χρυσή μακεδονική αριστοκρατία επιφύλασσε η πρόσφατη ανασκαφή (2018-2019) κοντά στα τελειώματά της (2 στρέμματα απομένουν για την ολοκλήρωσή της).

6 ταφές μνημειακών διαστάσεων οι οποίες, αν και συλημένες από τυμβωρύχους, διατηρούσαν σημαντικά αντικείμενα. Μαρτυρούν τον ηγετικό ρόλο κάποιων οικογενειών στην πολιτική και κοινωνική ζωή της αρχαίας Λύγκου κατά τα αρχαϊκά χρόνια. Σπάνιο για τη ουσιώδες περιεχόμενο του εύρημα αποτελεί το χρυσό ωοειδές προσωπείο που εντοπίστηκε σε συλημένη ανδρική ταφή. Η Αχλάδα απαρτίζει την τρίτη μεριά στη γη της Μακεδονίας -μετά τα νεκροταφεία της Σίνδου και του Αρχοντικού Πέλλας- όπου δηλώνεται νεκρική μάσκα, εξηγεί η κ. Γκέλου.

«Χρυσό προσωπείο και ελατήρια ενδυναμώνουν την αξία των ερευνητών Σίνδου και Αρχοντικού, σύμφωνα με την οποία το συγκεκριμένο ταφικό έθιμο ενισχύει τη φιλολογική πεποίθηση για την αναφορά των βασιλέων της Μακεδονίας από το Αργος και την Κόρινθο (Τημενίδες, Βακχιάδες) με πατρώο ήρωα τον Ηρακλή - προέλευση που δικαιολογούσε την επιρροή πολιτικής ισχύος και επιδίωξης εδαφικών κατακτήσεων. Οι Λυγκηστές, σύμφωνα με τον Στράβωνα, κατάγονταν από τους Βακχιάδες της Κορίνθου που ήταν απόγονοι του Ηρακλή».



Τόσο η οπλική εξάρτυση με αμυντικά όπλα όσο και άλλα αντικείμενα (σιδερένια και χάλκινα ομοιώματα επίπλων) διαφοροποιούν τους νεκρούς από τους υπόλοιπους πολεμιστές. Χάλκινα κράνη «ιλλυρικού τύπου», χάλκινες περικνημίδες, σιδερένια δόρατα και ομοίωμα δίκυκλης αγροτικής άμαξας, χρυσά ελάσματα και αργυρές σόλες υποδημάτων, χρυσά και ασημένια εποφθάλμια, εδώλιο με καθιστή γυναικεία μορφή σε θρόνο και σπάνιο λατρευτικό ειδώλιο - πλακίδιο καθιστής φτερωτής μορφής με κιθάρα/φόρμιγγα από εργαστήριο αργυροχρυσοχοϊας της Λήμνου, συνόδευαν τους νεκρούς στον άλλο κόσμο.

Σπάνιο υπόδείγμα της αρχαίας χαλκοτεχνίας σε μέγεθος (διαμέτρου 55 εκ.) και διακόσμηση σε σχέση με αντίστοιχα της Σίνδου και της Βεργίνας, συνιστά ένα χάλκινο αγγείο καύσης πολεμιστή που βρέθηκε πλαισιωμένο από σιδερένια ξίφη, δόρατα και χάλκινο κράνος. Το αγγείο με λαβές ανοιχτής ανθρώπινης παλάμης παραπέμπει σε λεκάνη (ποδανιπτήρα) -σκευή συμποσίου- για το πλύσιμο ποδιών που ήταν δαχτυλιδια ανδρικα skull το πρώτο μέλημα του οικοδεσπότη προς τους καλεσμένους.

Αν και το αρχαϊκό νεκροταφείο δείχνει συνεχή χρήση επί 280 χρόνια, η θέση του οικισμού της αρχαίας Λύγκου δεν έχει ακόμη εντοπιστεί. Τη ζωή των κατοίκων εντούτοις δηλώνει η οστεολογική και παλαιοπαθολογική εξέταση σκελετικού υλικού από 214 αρχαϊκές και κλασικές ταφές. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, εξόν από την υψηλή βρεφική και παιδική θνησιμότητα (2-7), ελάχιστοι ενήλικοι επιβίωναν μετά το 45ο έτος της ηλικίας τους. Οι συχνότερες παθήσεις δαχτυλιδια ανδρικα skull προέρχονταν από τραύματα στα οστά και στους σπονδύλους που οφείλονταν στις χειρωνακτικές εργασίες (γεωργία, κτηνοτροφία κ.ά.). Τερηδόνα και πέτρα τόσο από την ανυπαρξία στοματικής υγιεινής όσο και από την κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε υδατάνθρακες και σάκχαρα, ταλαιπωρούσαν τους κατοίκους της αρχαίας Λύγκου.

Τα αρχαία και η ανθρωπολογική αναδίφηση της Αχλάδας είτο να παρουσιαστούν στο 33ο Αρχαιολογικό Συνέδριο (5-6 Μαρτίου) Θεσσαλονίκης, το οποίο εντούτοις αναβάλλεται στο πλαίσιο μέτρων πρόληψης για τον κορωνοϊό.